ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σ’ όλη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια λαμβάνονται πρωτοβουλίες και επιχειρούνται Μεταρρυθμίσεις στο χώρο της Αυτοδιοίκησης. Απ’ το 1998 με το «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινωνικού Χώρου» μέχρι το 2007 με την «Εδαφική Ατζέντα της Ε.Ε. προς μια περισσότερο Ανταγωνιστική και Βιώσιμη Ευρώπη των διαφοροποιημένων Περιφερειών» και τον «Χάρτη της Λειψίας»,τα κίνητρα και το περιεχόμενο των Μεταρρυθμίσεων αφορούν στην ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. και τη προετοιμασία μιας Ευρώπης των Περιφερειών με την υποβάθμιση του Εθνικού Παράγοντα.
Απ’ τα πρώτα χρόνια της συγκρότησης του Νεοελληνικού Κράτους επιχειρούνται διαρκείς Διοικητικές και Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις. Το Αυτοδιοικητικό πρόβλημα είναι πάντα επίκαιρο, οι επιχειρούμενες όμως κάθε φορά τομές δεν ανατρέπουν μια κυρίαρχη τάση (που αποτελεί και ιδεολογικό μηχανισμό συγκρότησης του κράτους) που είναι ο ογκούμενος υδροκεφαλισμός. Η συνεχής συσσώρευση κατοίκων στην πρωτεύουσα και τα αστικά κέντρα.
Στην ουσία το πρόβλημα της συνεχούς αστικοποίησης δεν είναι βέβαια ελληνικό αλλά παγκόσμιο και σύμφυτο με το παγκόσμιο μοντέλο συσσώρευσης και ανάπτυξης. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2020 το 87% του παγκόσμιου πληθυσμού θα κατοικεί στις πόλεις. Αυτό από μόνο του οδηγεί σε ένα τεράστιο οικολογικό αδιέξοδο, αν αναλογιστεί κανείς τα προβλήματα διατροφής, ύδρευσης, ενέργειας, φυσικών πόρων, δημόσιου χώρου κ.λ.π που αυτό συνεπάγεται.
Α. Στη δύση της Νεωτερικότητας η επαπειλούμενη κατάρρευση στο οικολογικό πεδίο (φαινόμενο θερμοκηπίου, κλιματική αλλαγή, ερημοποίηση υπαίθρου κτλ.) και τα αδιέξοδα του οικονομικού και Αναπτυξιακού Μοντέλου που το ίδιο το Πολιτισμικό Υπόδειγμα της Νεωτερικότητας υπέβαλε, ανοίγουν μία παγκόσμια συζήτηση που επιχειρεί εναλλακτικές διεξόδους ταυτόχρονα στα πεδία της οικολογίας, της οικονομίας, της Ανάπτυξης, λύσεις και προτάσεις που αγγίζουν τα όρια διαφορετικών προτεραιοτήτων, αναγκών και αξιών δηλαδή νέων Πολιτισμικών Προτύπων.
Β. Ανάμεσα στα δυο κύρια οικονομικά ρεύματα (κρατισμό και ελεύθερη αγορά) επιχειρείται μια άλλη προσέγγιση με έμφαση στα μικρά τοπικά μεγέθη παραγωγής και άμεσα αποτελέσματα στον τρόπο οργάνωσης του βίου, την διοικητική συγκρότηση και το περιβάλλον.
Γ. Η ίδια η πολυποίκιλη και πολυαιτιακή κρίση του παγκόσμιου μοντέλου έχει σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση «νησίδων» σκέψης και δράσης που αναζητούν και προτείνουν διεξόδους στις πολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, όπως Κινήσεις Πολιτών, Οικολογικές ομάδες, Συνεταιρισμοί, Οργανώσεις Παραγωγών, Νέα Οικονομία κτλ. Στην Ελλάδα η τεράστια κοινοτιστική παράδοση και εμπειρία επικαιροποιείται και τροφοδοτεί γόνιμα τη συζήτηση.
Όλες αυτές οι συλλογικότητες που ανατέλλουν αποτελούν ένα καινοφανή τοπικό παράγοντα που αναζητά χώρο και ρόλο.
Δ. Τέλος η πραγματικότητα του Διογκωμένου Γραφειοκρατικού Κράτους που δυσκολεύεται όχι μόνο να αντιμετωπίσει στοιχειώδη ζητήματα διαχείρισης αλλά και να αναπαραχθεί το ίδιο, δημιουργεί την αναγκαιότητα μιας ευρείας Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Με βάση αυτούς τους 4 πυλώνες θα επιχειρήσουμε μια προσέγγιση της Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης σ’ αντίθεση με την αφετηρία του ΙΤΑ, που εκκινεί
μόνο απ’ την αναποτελεσματικότητα του κράτους και της Αυτοδιοίκησης αγνοώντας και το πολιτικό περιεχόμενο της Ευρωπαϊκής Αυτοδιοικητικής κατεύθυνσης και την Ιστορική συγκυρία και τα υπό διαμόρφωση συλλογικά υποκείμενα .


ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

ΤΟ Ελληνικό κράτος συγκροτείται σαν ένα κεντρικό , Γραφειοκρατικό μόρφωμα που αναπαράγεται διαρκώς διογκούμενο. Η αναπαραγωγή στο ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο απαιτεί την ίδια Κεντρική Γραφειοκρατική Δομή και στους μηχανισμούς αναπαραγωγής της ιδεολογίας και της Πολιτικής. Έτσι, εκτός των άλλων , απαιτεί πολιτικά κόμματα Διαχείρισης με την ίδια Κρατική , Κεντρική ,Γραφειοκρατική Δομή.
Η λειτουργία αυτού του πολυπλόκαμου μορφώματος είναι η διαρκής επέκτασή του και η ενσωμάτωση όλων των θεσμών και μηχανισμών απ’ το κέντρο προς την Περιφέρεια. Δημιουργεί λοιπόν μια πυραμίδα Διαχείρισης με φυγόκεντρη κατεύθυνση. Αυτή η διαδικασία είναι η Αποκέντρωση.
Η διαχειριστική Πυραμίδα συντηρεί ένα πελατειακό σύστημα σε επάλληλους κύκλους. Κάθε Μεταρρύθμιση , σε κάθε τομέα ,μέχρι ένα σημείο, συντηρούσε αυτό το τέρας. Έτσι αν δει κανείς όλες τις Αυτοδιοικητικές Μεταρρυθμίσεις απ’ το 1912 και μετά θα παρατηρήσει πως το κέντρο βάρους όλων είναι το εκλογικό σύστημα και το μοντέλο Αντιπροσώπευσης που συνδέει ασφαλέστερα την « Αυτοδιοίκηση» με το Κέντρο. (περισσότερα για μια ιστορική αναδρομή στα αυτοδιοικητικά συστήματα βλ. στη «Μελέτη για το σύστημα Διακυβέρνησης των νέων πρωτοβάθμιων ΟΤΑ»).
Καταλαβαίνουμε απ’ όλα τα παραπάνω το «μαράζωμα» της υπαίθρου είναι αναγκαία συνθήκη επιβίωσης του γραφειοκρατικού τέρατος και της πελατειακής, διαχειριστικής πυραμίδας.
Εδώ ,όμως, διαμορφώνεται μια αντίφαση:
Αυτό το πελατειακό, αποκεντρούμενο σύστημα σχηματίζεται με αναφορά στο Κέντρο, δηλαδή συντηρεί και αναπαράγει μια Κεντρική διόγκωση συσσώρευσης κεφαλαίων, υπηρεσιών, αγαθών, ιδεών κ.λ.π. Όμως η Διαρκής διόγκωση το έκανε από ένα σημείο και μετά δυσλειτουργικό.
Έτσι η προσπάθεια απ’ το ’80 και μετά να δοθούν αρμοδιότητες και εξουσίες Περιφερειακά (προκειμένου να ενσωματωθεί), οδήγησε στην Αυτονόμηση απ’ την πυραμίδα των Τοπικών Παραγόντων- διαχειριστών ( μιας και έπαψε η αναφορά στο Κέντρο.
Η Αυτονόμηση του Πολιτικού Προσωπικού, στην Περιφέρεια, αφ’ ενός ακυρώνει την επέκταση της Κεντρικής Εξουσίας και την ενσωμάτωση της Περιφέρειας, αφ’ ετέρου ακυρώνει την δυνατότητα γνήσιων Αυτοδιοικητικών συγκροτήσεων.
Αυτή είναι μια Δομική Αντίφαση που καθορίζει διαρκώς και συνεχώς όλο το Διοικητικό Σύστημα.
Η λύση αυτής της αντίφασης απαιτεί μια Δομική αλλαγή που δε μπορεί να είναι άλλη από την αντιστροφή της Πυραμίδας.
Έτσι λοιπόν, οποιαδήποτε Μεταρρύθμιση δεν έχει σαν πυρήνα την αντιστροφή της Διοικητικής Πυραμίδας θα αναπαράγει την πολιτική της Αποκέντρωσης (μ’ ότι εξηγήσαμε πως αυτό σημαίνει και με την Δομική αντίφαση που σέρνει) ενάντια στην Αυτοδιοίκηση.


ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Τι είναι Αυτοδιοίκηση; Τι διαφοροποιεί την Αυτοδιοίκηση από τη διοίκηση;
Σ ΄όλες τις σχετικές μελέτες του ΙΤΑ, παρόλο που χρησιμοποιούνται συνεχώς οι έννοιες, δεν διευκρινίζονται. Θεωρούνται αυτονόητες. Είναι η αιρετότητα των οργάνων; Προφανώς όχι γιατί τότε η κοινοβουλευτική δημοκρατία θα μπορούσε να ειπωθεί Αυτοδιοίκηση γ΄βαθμού(!).
Είναι η εγγύτητα πολιτών και κέντρων λήψης των αποφάσεων; Και αυτό είναι σχετικό, ιδίως στο επίπεδο της Περιφέρειας.
Δύο πράγματα είναι χαρακτηριστικά και διαφοροποιούν τη Διοίκηση από την Αυτοδιοίκηση:
-Η άμεση συμμετοχή των πολιτών
-Η αυτοθέσμιση των προτεραιοτήτων των διάφορων βαθμίδων.
Αυτοί οι δυο πρέπει να είναι και οι στόχοι μιας Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης.
Το δίλλημα λοιπόν το οποίο προκύπτει είναι: Αυτοδιοικούμενη Διοίκηση ή Διοικούμενη Αυτοδιοίκηση. Οποιαδήποτε προσέγγιση προσπαθεί να υπεκφύγει από αυτό το δίλλημα είναι καταδικασμένη.
Αλλά οι μελέτες του ΙΤΑ παίρνουν σαφώς θέση στο δίλλημα όπως θα δούμε παρακάτω:
-Πρώτα- πρώτα στη «Μελέτη για την Οργανωτική Αναδιάρθρωση και Λειτουργική Αναβάθμιση των Δευτεροβάθμιων ΟΤΑ» ο πολίτης ορίζεται ως χρήστης υπηρεσιών και αγαθών και μ’ αυτό σχετίζεται η επιτυχία της Μεταρρύθμισης (σ’ αυτό το επίπεδο).
-Στη μελέτη: «Σύστημα Διακυβέρνησης των νέων Πρωτοβάθμιων ΟΤΑ» (σελ.4) αναφέρεται:
Το κεντρικό κράτος, παρά τις έντονες προσπάθειες και την επιστράτευση πρωτοφανών πόρων και μέσων, αδυνατεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση για ποιοτικές και επαρκείς κοινωνικές υπηρεσίες, για εξομάλυνση των σχέσεων διοίκησης-πολίτη, για κάλυψη των αναγκών πολιτικής προστασίας. Η αυτοδιοίκηση, δημοκρατικός θεσμός που βρίσκεται κοντά στον πολίτη και τις ανάγκες του, παρά τις εμφανείς δυσλειτουργίες, αποτελεί τον φορέα που έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί καλύτερα και ταχύτερα (λ.χ. συντήρηση σχολικών κτιρίων, προστασία της παιδικής ηλικίας και των ηλικιωμένων, αξιοποίηση κοινωφελών χώρων και κτιρίων κ.ά.) στις προσδοκίες της κοινωνίας μας
Αυτή η θεώρηση που επιφυλάσσει ένα επικουρικό κρατικό ρόλο για την Αυτοδιοίκηση προφανώς νοεί το κράτος ως κεντρικά και αυτοτελώς συγκροτούμενο.
Εξάλλου στη σελίδα 50 διαβάζουμε:
«Το Πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ είχε ιδεολογικό πλαίσιο (αποσυγκέντρωση), είχε όραμα (τους αποτελεσματικούς νέους δήμους) και βασίστηκε σε ισχυρή πολιτική βούληση, δεν εξασφάλισε όμως ευρεία πολιτική συναίνεση. Σε μεγάλο βαθμό, το τελευταίο θεμελιώθηκε σε μομφές αδιαφάνειας και πολιτικών σκοπιμοτήτων. Επομένως η νέα διοικητική μεταρρύθμιση χρειάζεται αυτά που είχε το Πρόγραμμα ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ και επιπλέον ευρεία πολιτική συναίνεση, η οποία μπορεί να διασφαλιστεί με διακομματικό διάλογο, ευρεία κοινωνική διαβούλευση και στενή συνεργασία της Κυβέρνησης με την ΚΕΔΚΕ»
Το όραμα λοιπόν του «Καποδίστρια» ήταν η αποτελεσματικότητα των ΟΤΑ χωρίς να διευκρινίζεται τι σημαίνει αποτελεσματικότητα και με τι τη μετράμε. Επιπλέον δεν αμφισβητείται κατά πως φαίνεται ούτε το ιδεολογικό περιεχόμενο ούτε το όραμα. Αλλά να δούμε τι περιεχόμενο δίνει ο εμπνευστής του «Καποδίστρια» κ. Αλ. Παπαδόπουλος στην αποτελεσματικότητα (σελ.51 της ίδιας μελέτης) :
« Οι βασικές αρχές στις οποίες βασίστηκε το πρόγραμμα σύμφωνα με τον ΥΠ.ΕΣ. κ. Α. Παπαδόπουλο στο ίδιο Συνέδριο ήταν:

• Ο συνδυασμός των αρχών της δημοκρατικότητας και της αποτελεσματικότητας (μεγάλοι ΟΤΑ αλλά με ισχυρή δημοτική αποκέντρωση).
• Η συντονισμένη εφαρμογή νομικών ρυθμίσεων και αναπτυξιακών μέτρων.
• Η αναπτυξιακή ενδοδημοτική ισορροπία ( κατοχύρωση της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης των δημοσίων επενδύσεων).
• Η εξασφάλιση της ευρύτερης δυνατής πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης. ».
Η αποτελεσματικότητα λοιπόν συνδέεται με τους μεγάλους ΟΤΑ. Το όραμα, δηλαδή, (αποτελεσματικότητα) ταυτίζεται με τη μέθοδο (συγχώνευση)!!
Και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει αφού πάλι δια στόματος του κ. Παπαδόπουλου επεξηγούνται οι στόχοι του «Καποδίστρια» ως εξής(ίδια μελέτη σελ.49):
1.«Η παροχή υπηρεσιών ισοδύναμης αποτελεσματικότητας στους κατοίκους των πόλεων και των χωριών και επομένως ο εκσυγχρονισμός του διοικητικού μας συστήματος.
2.Η ουσιαστικοποίηση του ρόλου των ΟΤΑ και η αναβάθμιση των αιρετών και επομένως ο εκσυγχρονισμός του τοπικού πολιτικού συστήματος στη χώρα μας και η διεύρυνση της πολιτικής βαρύτητας της Πρωτοβάθμιας Τ.Α.
3.Η δημιουργία ουσιαστικών προϋποθέσεων για την διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ.
4.Ο συντονισμός των τοπικών δημοσίων επενδύσεων για έργα τεχνικής υποδομής και κοινωνικού εξοπλισμού.
5.Η ενίσχυση του ενδογενούς δυναμικού της ελληνικής περιφέρειας, που είναι αναγκαία προϋπόθεση για μια διαρκή και βιώσιμη περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη.
6.Η διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων και ο κοινωνικός έλεγχος της τοπικής εξουσίας που οδηγούν στην εξασφάλιση της νομιμότητας και της προστασίας των πολιτών.
7.Οικονομίες κλίμακας στις λειτουργικές δαπάνες και αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού.»
Το πολιτικό λοιπόν περιεχόμενο του «Καποδίστρια 1» που οδηγεί στο όραμα της αποτελεσματικότητας είναι οι οικονομίες κλίμακας, η διαφάνεια και ο εκσυγχρονισμός ο οποίος νοείται ως αναβάθμιση των υπηρεσιών και αναβάθμιση των αιρετών. Οι στόχοι 3 και 4 μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο είναι απλή μεταφορά κρατικών αρμοδιοτήτων στην εκσυγχρονισμένη περιφέρεια.
• Όσο για τον ποιοτικό στόχο 5 η κριτική γίνεται στην ίδια μελέτη όπου στη σελ. 52 αναφέρονται οι τρεις λόγοι αποτυχίας του «Καποδίστρια»: :
• «Η μεταρρύθμιση δεν συνοδεύτηκε με ριζική αλλαγή του πολιτικού και διοικητικού συστήματος των νέων διευρυμένων Δήμων, προκειμένου τα πολιτικά όργανα ν’ αποκτήσουν εκείνο τον επιτελικό και προγραμματικό ρόλο στη λειτουργία τους. Υστέρησε δηλαδή ως προς τα στοιχεία τα οποία, μαζί με τις αναγκαίες επιτελικές υπηρεσίες, θα μετέτρεπαν τους Δήμους σε ισχυρές μονάδες σχεδιασμού και προώθησης της Τοπικής Ανάπτυξης. »
Οι άλλοι δύο λόγοι αποτυχίας που αναφέρονται αφορούν στο πλήθος των Δήμων και στη μη στήριξη, οικονομικά και λειτουργικά, σε μεσοπρόθεσμη βάση των ΟΤΑ. Αρκεί ν’ αναφερθεί εδώ η οικονομική παρακράτηση των 2,7 δις ευρώ και η σταδιακή αποστελέχωση από τους 2400 ειδικούς υπαλλήλους των νέων ΟΤΑ.
Συμπέρασμα: 1. Πουθενά και σε κανένα σημείο δεν κρίνεται το ιδεολογικό και οραματικό περιεχόμενο του «Καποδίστρια» .
2. Είναι σαφής η επιλογή και στον «Καποδίστρια 1» και στις μελέτες του ΙΤΑ για την επερχόμενη μεταρρύθμιση του μοντέλου της Διοικούμενης Αυτοδιοίκησης δηλ. της φυγόκεντρης κατεύθυνσης της Διοικητικής πυραμίδας.
3. Καμία ριζική πολιτική τομή δεν προωθήθηκε με τον «Καποδίστρια 1» ούτε προετοιμάζεται με τον 2 (τουλάχιστον όπως αποτυπώνεται στις μελέτες).
4. Το όλο εγχείρημα του «Καποδίστρια 1» έμεινε ανολοκλήρωτο γιατί τα Δομικά προβλήματα καταβρόχθισαν τις εκσυγχρονιστικές αλλαγές.

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των μελετών ο «Καποδίστριας 2» εστιάζεται:
1.Στις ενιαίες διοικητικές μεταρρυθμίσεις σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
2. Στη λύση των τριών κύριων προβλημάτων του «Καποδίστρια 1» (περαιτέρω συγχωνεύσεις, οικονομική και κοινωνική στήριξη, πολιτικές αλλαγές).
3.Στην κοινωνική συναίνεση.
Έτσι λοιπόν προωθούνται μεταρρυθμίσεις ταυτόχρονα στους δευτεροβάθμιους ΟΤΑ, στους Μητροπολιτικούς Δήμους και στους Πρωτοβάθμιους ΟΤΑ. Επιχειρούνται συγχωνεύσεις Μονάδων των προηγούμενων βαθμίδων ταυτόχρονα με οικονομική αναδιάρθρωση και πολιτικές παρεμβάσεις. Η ζητούμενη κοινωνική συναίνεση αναμένεται να προκύψει ως αποτέλεσμα αφενός του λειτουργικού εκσυγχρονισμού των ΟΤΑ, αφετέρου μέσω της μεταφοράς των κεντρικών πολιτικών συσχετισμών στην περιφέρεια.
Επιγραμματικά στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ προτείνεται το εξής:
- Συγχωνεύσεις Δήμων ώστε από τις 1033 μονάδες να πάμε στις 470 περίπου (όσοι περίπου ήταν οι Αναπτυξιακοί Σύνδεσμοι ή τα Συμβούλια Περιοχής παλιότερα)
- Κατάργηση του 42% για την εκλογή Δημάρχου
- Άμεση εκλογή Δημάρχου
- Αύξηση κατά 1/3 των μελών του Δημοτικού Συμβουλίου
- Καθιέρωση Επιχειρησιακού(τοπικού Κυβερνητικού) Οργάνου με συμμετοχή του Δημάρχου και των Αντιδημάρχων
- Τοπικά Συμβούλια τριμελή εκλεγμένα από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Οι πάρεδροι δεν συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο
- Θεσμοθέτιση τοπικών και θεματικών Αντιδημάρχων
- Δημαρχιακή Επιτροπή με συμμετοχή και της μειοψηφίας
- Ειδικές Επιτροπές. Υποχρεωτική Επιτροπή Χωροταξίας ανά Δήμο
Στο επίπεδο της οικονομικής και λειτουργικής στήριξης προβλέπεται:
- Φορολογική αναδιάρθρωση και αναδιάρθρωση των ΚΑΠ
- Στελέχωση υπηρεσιών με προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού
- Ηλεκτρονική Δικτύωση. Αξιοποίηση των προγραμμάτων «ΣΥΖΕΥΞΗ», «ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΚΤΥΩΣΗ» ,»ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ».Αξιοποίηση σύγχρονων Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών ( ΤΠΕ).
- Μεταφορά αρμοδιοτήτων
- Αποκέντρωση του ΠΔΕ και καταβολή του 30% των ΠΕΠ απευθείας στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
- Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Τοπικής Αυτοδιοίκησης με προϋπολογισμό 5,1 δις ευρώ.
Είναι σαφέστατη η πρόθεση νέων κεντρικότερων συγκεντρώσεων και μείωσης του Πολιτικού Προσωπικού. Υπολογίζεται ότι η μείωση αυτή θα είναι κατά 130000 πανελλαδικά!
Όσον αφορά στην Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση:
Να δούμε πρώτα τα κριτήρια της μεταρρύθμισης:
Στη μελέτη του ΙΤΑ «περιφερειακή Αυτοδιοίκηση» αναφέρεται:
o
«…η εν λόγω αναδιάρθρωση βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ευρύτερης αναδιάταξης του εθνικού κράτους, το οποίο οφείλει να ανανεώσει ως τάχιστα το θεσμικό του οπλοστάσιο και τη διοικητική του ικανότητα, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αλλά και τους κινδύνους που προκύπτουν από τα νέα διεθνή δεδομένα, που κυριαρχούνται από το φαινόμενο της –μονοδιάστατα οικονομικής– παγκοσμιοποίησης και από τις απόπειρες διαμόρφωσης υπερεθνικών θεσμών και διαδικασιών, με προεξάρχουσα για τη χώρα μας την δύσβατη πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης.»

και στην «μελέτη για την οργανωτική αναδιάρθρωση και η λειτουργική αναβάθμιση της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης (στο εξής Μελέτη 2)» σελ.4:
«πρέπει να επισημανθεί ότι το συνταγματικό πλαίσιο που προέκυψε μετά την αναθεώρηση του 2001 αποτελεί, παρά τις επιμέρους υστερήσεις του, καλή αφετηρία για να δρομολογηθεί μια τέτοια θεσμική τομή, η οποία, σε ό,τι αφορά την δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση, θα εστιάζεται ιδίως στην προοπτική της διαμόρφωσης νέων ευρύτερων αυτοδιοικητικών ενοτήτων, περιφερειακού χαρακτήρα, με στόχο ιδίως την άσκηση μιας εγγύτερης προς τους πολίτες, δημοκρατικότερης αλλά και πλέον συμβατής με τα ευρωπαϊκά δεδομένα αναπτυξιακή πολιτικής».
Και αλλού: « η τάση για την ενίσχυση του υπερεθνικού συνδυάζεται με μιαν αντίστοιχη τάση για αναβάθμιση του τοπικού και του περιφερειακού».
Απ’ το 1985 με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας επιχειρείται μια πανευρωπαϊκή προσπάθεια αναδιάρθρωσης του Ευρωπαϊκού χώρου με διπλή στόχευση: α) την υποβάθμιση του Εθνικού παράγοντα με ταυτόχρονη αναβάθμιση του υπερεθνικού ( Ευρωπαϊκού) και του τοπικού – περιφερειακού.
β ) την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προϋποθέτει την αποκέντρωση , την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, την επιτελικότητα και ευλυγισία του Κράτους.
Ο ΕΧΤΑ κυρώθηκε απ’ την Ελληνική Βουλή.
Το Μάιο του 1999 κατατίθεται στο Πότσναμ
Το «Σχέδιο Ανάπτυξης Κοινωνικού Χώρου» και το 2007 η «Εδαφική Ατζέντα της Ε.Ε προς μια περισσότερο Ανταγωνιστική και βιώσιμη Ευρώπη των διαφοροποιημένων Περιφερειών.».
Στην κατεύθυνση υλοποίησης αυτών των πολιτικών και συγχρόνως στην κατεύθυνση αντιμετώπισης των ιδιαίτερων Ελληνικών προβλημάτων της κεντρικής γραφειοκρατίας κινείται η Μεταρρύθμιση της 2 βαθμιας Αυτοδιοίκησης, όπως μέσα απ’ τις μελέτες φαίνεται.

«Σε μια σχετική απόφασή του (ΣτΕ 263/1997), το Πέμπτο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας υπογράμμισε ότι τα περιφερειακά κρατικά όργανα έχουν «καθολικήν και αποφασιστικήν αρμοδιότητα συνισταμένην εις την κατ’ αρχήν άσκησιν όλων των εκτελεστικού χαρακτήρος αρμοδιοτήτων της διοικήσεως του κράτους, παρακρατουμένων υπέρ των κεντρικών οργάνων μόνον των επιτελικού χαρακτήρος αρμοδιοτήτων, αι οποίαι συνθέτουν την γενικήν πολιτικήν της χώρας, την οποίαν καθορίζει και κατευθύνει η Κυβέρνησις (άρθρον 82 παρ. 1 Συντάγματος)».
Είναι προφανής η κατεύθυνση: Αποκέντρωση κρατικών αρμοδιοτήτων.
Εδώ προκύπτουν και Συνταγματικά προβλήματα:
«Στο επίκεντρο του προβληματισμού βρέθηκε η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της κρατικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η νομολογία του Ανωτάτου Διοικητικού μας Δικαστηρίου σχετικά με την ανάληψη πολεοδομικών αρμοδιοτήτων από την αυτοδιοίκηση. Έτσι, οι προσπάθειες του νομοθέτη για την μεταφορά πολεοδομικών αρμοδιοτήτων στους ΟΤΑ προσέκρουσαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο υιοθέτησε μια ιδιαίτερη στενή ερμηνεία του όρου «Κράτος» στο Σύνταγμα και ειδικότερα στο άρθρο 24 παρ. 2, αφού περιόρισε τη σημασία του στο νομικό πρόσωπο του Κράτους stricto sensu, αποκλείοντας τους ΟΤΑ αλλά και άλλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΠΕ 2/1996 κ.ά.).
Η εν λόγω ερμηνεία υιοθετήθηκε από το Ανώτατο Διοικητικό μας Δικαστήριο και ως προς άλλους τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση και ο αθλητισμός, που συνδέονται στον Καταστατικό μας Χάρτη με αντίστοιχες ευθύνες του «Κράτους» (ΣτΕ 263/1997, 888/1997, 3444/1998, 1960/1999, 2592/1999, 2237/2001 κ.ά.). Η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας εκλαμβάνει τις εν λόγω ρυθμίσεις όχι μόνον ως κατοχύρωση παρεμβατικής δημόσιας πολιτικής και συναφών θεμελιωδών (ιδίως: κοινωνικών) δικαιωμάτων σε συγκεκριμένα αντικείμενα και τομείς (λ.χ. την υγεία κ.ά.), αλλά πέραν τούτων και ως ρητή επιφύλαξη υπέρ αντιστοίχων, αποκλειστικών αρμοδιοτήτων των οργάνων και υπηρεσιών που εντάσσονται στο νομικό πρόσωπο του κράτους ή δρουν για λογαριασμό του.

Β. Σύμφωνα με αυτήν λοιπόν την προσέγγιση, φαίνεται ότι μια σειρά από νευραλγικής σημασίας τομείς δημόσιας πολιτικής αποκλείονται από τη σφαίρα των τοπικών υποθέσεων και τοποθετούνται, με ρητή συνταγματική επιταγή, στη σφαίρα των εθνικών ή γενικών υποθέσεων για τις οποίες υπεύθυνα είναι τα όργανα του υπό στενή έννοια «Κράτους». Το απτό αποτέλεσμα αυτής της ερμηνείας είναι βέβαια η αποκλειστική κρατική-κυβερνητική αρμοδιότητα για τις σημαντικότερες δημόσιες πολιτικές του σύγχρονου κοινωνικού κράτους (εκπαίδευση, κοινωνική φροντίδα, υγεία, αθλητισμός, πολιτισμός, περιβάλλον, πολεοδομία, κ.ά.).»(Μελέτη για την Οργανωτική Αναδιάρθρωση και λειτουργική Αναβάθμιση της 2βαθμιας Αυτοδιοίκησης).
Ενδεικτικός Πίνακας 2: Προτάσεις Νομαρχών προς διεκδίκηση αρμοδιοτήτων από Ν.Α.

Πρωτογενής Τομέας: -Γεωφράγματα (Υδατοφράγματα)
-Επιδοτήσεις αγροτών, εισοδηματικές ενισχύσεις και αποζημιώσεις αγροτών, ενημέρωση αγροτών και αναδασμοί
-Αναδιάρθρωση καλλιεργειών
- Μητρώα αγροτικά (ελαιοκομικό κλπ.)
-Έργα Εγγείων Βελτιώσεων
-Άδειες εγκατάστασης ιχθυοκαλλιεργειών
Δευτερογενής Τομέας; -Παραγωγή Ενέργειας
-Άδειες αξιοποίησης υδατικών πόρων
Τριτογενής Τομέας -Ανάπτυξη τουρισμού
Τομέας Μεταφορών:
- Ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες (δυνατότητα παρέμβασης ΝΑ)
Τομέας Χωροταξίας – Πολεοδομίας - Περιβάλλοντος -Επεκτάσεις οικισμών – χρηματοδότηση σχεδίων οικισμών
-Πράξεις Εφαρμογής
-Χωροθέτηση ΒΙΟΠΑ
-Διαχείριση απορριμμάτων σε συνδυασμό με χωροθέτηση χρήσεων
- Εγκρίσεις Περιβαλλοντικών όρων
Τομέας Κοινωνικών Υπηρεσιών - Επιβολή προστίμων για την προστασία της δημόσιας υγείας (ξεκαθάρισμα ευθυνών)
-Νοσοκομεία και Κέντρα Υγείας
Τομέας Πολιτικής Προστασίας και Δικαιωμάτων του πολίτη -Φιλοξενία Λαθρομεταναστών
Τομέας Διοικητικών-Οικονομικών Υπηρεσιών -Διοίκηση προσωπικού και προσλήψεις προσωπικού


Γ. Όλες οι προαναφερθείσες διεκδικήσεις αρμοδιοτήτων αναφέρονταν βέβαια στο σημερινό οργανωτικό σχήμα της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης στην χώρα μας. Εάν όμως ανασυγκροτηθεί η δευτεροβάθμια αυτοδιοίκηση σε υψηλότερο επίπεδο (λ.χ. στο επίπεδο των σημερινών Περιφερειών), είναι προφανές ότι καθίσταται δυνατή η διεκδίκηση και άλλων αρμοδιοτήτων που αναφέρονται σε ευρύτερη κλίμακα και συχνά παραπέμπουν σε αρμοδιότητες που αναλαμβάνει ο υψηλότερος βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, λ.χ. σε θέματα πολιτικής προστασίας, κοινωνικής πρόνοιας, δημόσιας υγείας και προστασίας του περιβάλλοντος.»

Συνοπτικά οι προτάσεις για τη Μεταρρύθμιση στη 2βαθμια Αυτοδιοίκηση κινούνται στην εξής κατεύθυνση:
- Συγχωνεύσεις Νομαρχιών και συγκρότηση του 2 βαθμού Αυτοδιοίκησης στην Περιφέρεια.
- Επαναχάραξη ορίων των Περιφερειών
- -Στις παλιές Νομαρχίες παραμένουν κάποιες αρμοδιότητες και υπηρεσίες που σχετίζονται με την άμεση , τοπική εξυπηρέτηση των πολιτών.
- -« η ανάδειξη του περιφερειακού συμβουλίου από ενιαίο περιφερειακό ψηφοδέλτιο, το οποίο είναι προφανές ότι σηματοδοτεί, ουσιαστικά και συμβολικά, τον αυτόνομο αυτοδιοικητικό ρόλο και την πολιτική ενότητα της περιφέρειας και ενισχύει, κατ’επέκταση, την δυναμική των απαιτούμενων θεσμικών μετασχηματισμών. Ωστόσο, προκειμένου να αποτραπούν ακραίες περιπτώσεις αποκλεισμού των μικρότερων νομών από την αντιπροσώπευση στο Περιφερειακό Συμβούλιο, ενδεχομένως θα μπορούσε να προβλεφθεί και κάποια μορφή ποσόστωσης υπέρ των εν λόγω νομών.»

-«η ανάδειξη ενός επικεφαλής της περιφερειακής αυτοδιοίκησης ο οποίος θα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, τόσο επιτελικό όσο και συντονιστικό. Αυτός ο ρόλος, πάντως, δεν συνεπάγεται οπωσδήποτε την άμεση εκλογή του, η οποία συμβαδίζει, κατά τα ανωτέρω, με αυτοδιοικητικά μας δεδομένα και προσδίδει ισχυρή δημοκρατική νομιμοποίηση. Με δεδομένο ότι ο ρόλος της περιφερειακής αυτοδιοίκησης θα είναι εξ ορισμού διαφορετικός από αυτόν της πρωτοβάθμιας, αφού θα έχει σαφή αναπτυξιακό προσανατολισμό, ίσως θα μπορούσαμε ενδεχομένως να οδηγηθούμε και σε ένα διαφορετικό μοντέλο πολιτικής εκπροσώπησης, με την υιοθέτηση της αναλογικής εκλογής του Περιφερειακού Συμβουλίου και την έμμεση ανάδειξη του επικεφαλής του, από τα μέλη του, ο οποίος δεν θα έχει κατά βάση εκτελεστικές αρμοδιότητες αλλά αρμοδιότητες ανάλογες με αυτές του προέδρου διοικητικού συμβουλίου των καθ’ ύλην αυτοδιοικούμενων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου. ». Το ζήτημα του άμεσα αιρετού Περιφερειάρχη δηλ. παραμένει ανοικτό.
Και στον προβληματισμό που οι ίδιοι οι μελετητές θέτουν για το αν οι 2βαθμια Αυτοδιοίκηση θα βρίσκεται στο επίπεδο της Νομαρχίας ή της Περιφέρειας , απαντούν:
«..Αντίθετα, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 η επιλογή αυτή,(σ.σ δηλ. των Νομαρχιών) πέρα από τις όποιες αδυναμίες της συγκεκριμένης καθιέρωσης, ήταν ήδη ξεπερασμένη στο νέο διεθνές τοπίο, που χαρακτηρίζεται, κατά τα ανωτέρω, από τα νέα δεδομένα που θέτει η προϊούσα έκρηξη της «παγκοσμιοποίησης» αλλά και από την νέα δυναμική που εμφανίζει η προοπτική της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με θεμελιώδες στοιχείο της νέας αρχικής της τον ενισχυμένο ρόλο των αυτοδιοικητικών περιφερειών.».
Η πρόταση της ΚΕΔΚΕ περιλαμβάνει και τη δημιουργία « υπερπεριφερειών» που φαίνεται πως γίνεται αποδεκτή

-Θεσμοθέτηση Περιφερειακής Εκτελεστικής Επιτροπής:

« Η ανάγκη για θεσμοθέτηση ενός αποτελεσματικού συλλογικού πολιτικο-διοικητικού οργάνου (Εκτελεστική Επιτροπή) με χαρακτηριστικά οιονεί τοπικής κυβέρνησης, που θα επιτρέψει στην αυτοδιοικητική περιφέρεια να αναδιοργανώσει εκ βάθρων τις υπηρεσίες της για να μπορέσει να λειτουργήσει ως ισχυρό συντονιστικό κέντρο τόσο για την διοικητική εξυπηρέτηση των πολιτών όσο και για τον σχεδιασμό και την πραγμάτωση περιφερειακών αναπτυξιακών προγραμμάτων, με παράλληλη διαμόρφωση δομών κοινωνικής αλληλεγγύης και προσφοράς σύγχρονων κοινωνικών υπηρεσιών.»

-«η καθιέρωση διαδικασιών συνάρθρωσης και οργάνων κοινής διαβούλευσης και συνεργασίας αφενός μεταξύ Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και αφετέρου μεταξύ των δύο επιπέδων της Αυτοδιοίκησης, ώστε, χωρίς να καταλύεται η διοικητική αυτοτέλεια, να διασφαλίζεται ότι η ενότητα των πολιτικοδιοικητικών θεσμών δεν θα εδράζεται στην εποπτεία της κεντρικής εξουσίας, αλλά σε διαδικασίες διαλόγου, συμμετοχής και συνεργασίας.»
Συμπέρασμα:
Ουσιαστικό κέντρο της Μεταρρύθμισης είναι ο 2ος βαθμός Αυτοδιοίκησης , στις Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις που αναφέρθηκαν. Ο «εκσυγχρονισμός»κι η συγχώνευση των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ είναι προϋπόθεση της Μεταρρύθμισης στο 2ο επίπεδο.
Αλλά και εδώ τα πράγματα οδηγούνται σε πολυδιάσπαση πριν ακόμα ξεκινήσουν μιας και στον 2ο βαθμό θα περιέχονται: α) Οι επαναχαραγμένες Περιφέρειες β) απομειναρια των παλιών Νομαρχιών γ) οι Υπερπεριφέρειες και δ) οι Μητροπολιτικοί Δήμοι ( σύμφωνα με το σενάριο που προκρίνεται)!!! :
«αυτό που φαίνεται να συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχούς προώθησης και υλοποίησης, με βάση κριτήρια αποδοχής και δυνατότητας υλοποίησης της μεταρρύθμισης, καθώς και κριτήρια επιτυχούς διακυβέρνησης , είναι η δημιουργία Δευτεροβαθμίου Μητροπολιτικού ΟΤΑ στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, αντίστοιχα»(μελέτη του ΙΤΑ :» Μητροπολιτική Διακυβέρνηση»)



ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
Απ’ τα μέσα της δεκαετίας το ’80 ανοίγει μια συζήτηση καθορισμού της minimum Διοικητικής συγκρότησης με το κριτήριο της βιωσιμότητας. Οι σχετικές συζητήσεις κατέληξαν σε μεταρρυθμιστικές ή πειραματικές πρωτοβουλίες που προετοίμασαν το έδαφος για τον «Καποδίδτρια1».
Οι οικιστικές , οικονομικές, κοινωνικές συγκροτήσεις δεν προέκυψαν τυχαία. Είναι προϊόντα μιας αργής ιστορικής διαδικασίας που ανατροφοδοτούνται από τις έννοιες της Τοπικότητας , Ταυτότητας , Ετερότητας. Όταν λοιπόν μιλάμε για επαναχαράξεις και συγχωνεύσεις πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί γιατί αυτές δεν μπορεί να είναι ασκήσεις επί χάρτου, δεδομένου ότι ‘έχουμε να κάνουμε με «πραγματικά» στοιχεία των συλλογικοτήτων.
Εν πάσει περιπτώσει δε μπορεί οι συγχωνεύσεις , που είναι ένα μέσο, να ταυτίζονται με το σκοπό και το όραμα μιας Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Τα Δομικά Προβλήματα του Ελληνικού κράτους απαιτούν μια ευρεία Διοικητική Μεταρρύθμιση που θα ενσωματώνει και θα τροφοδοτεί Μεταρρυθμίσεις και σε άλλα πεδία. Στο οικονομικό , στο Αναπτυξιακό στο Περιβαλλοντικό , στο Πολιτισμικό κ.λ.π
Η Αυτοδιοικητική Μεταρρύθμιση αποτελεί όχι απλά ένα μέρος της Συνολικής Διοικητικής Μεταρρύθμισης αλλά τον ΤΡΟΠΟ που αυτή πρέπει να γίνει.
Εννοούμε δηλ. την αντιστροφή της Διοικητικής πυραμίδας προς κεντρομόλο κατεύθυνση , που οδηγεί στο όραμα της Αυτοδιοικούμενης Διοίκησης.

Όπως αναφέραμε οι στόχοι είναι δύο:
- Άμεση συμμετοχή των πολιτών
- -Αυτοθέσμιση των προτεραιοτήτων των επάλληλων βαθμίδων.
Απ’ τη στιγμή στοχεύουμε στην αντιστροφή της Διοικητικής πυραμίδας μιλάμε για συνεχή «ροή» συμμετοχής, προτάσεων, σχεδιασμών και εφαρμογών(νομοθετικών, παραγωγικών, διαχειριστικών κ.λ.π ) απ’ την περιφέρεια προς το κέντρο. Αυτή η λογική δεν αναιρείται απ’ την ετερότητα – ταυτότητα των συλλογικοτήτων της κάθε βαθμίδας , γιατί η ταυτότητα αποτελείται από επάλληλους κύκλους ( νιώθω ταυτόχρονα ότι είμαι πολίτης του χωριού μου, του Δήμου μου, της Επαρχίας μου, του Νομού μου, της Περιφέρειάς μου, του Έθνους μου, των Βαλκανίων ,της Ευρώπης , της Οικουμένης. Και συμμετέχω με την ταυτότητά μου σε κάθε βαθμίδα αυτής της ιεραρχίας γιατί περιέχω όλες τις προηγούμενες.).
Πολιτικά αυτή η «ροή» εκφράζεται με την Αντιπροσώπευση, τη Σύνθεση και τις Αμεσοδημοκρατικές Παρεμβάσεις σε κάθε βαθμίδα.
Μ’ αυτή την έννοια λοιπόν ,των λειτουργικών δηλ. συνθέσεων απ’ τις περιφερειακότερες βαθμίδες προς τις κεντρικότερες, το δίλλημα περί συγχώνευσης είναι ψεύτικο, δεν τίθεται. Και δεν τίθεται γιατί υπερβαίνεται.
Τέλος στο σχεδιασμό πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν την πραγματικότητα των Καποδιστριακών Δήμων με την όποια συσσώρευση υποδομών, εμπειριών κ.λ.π έχουν.
Ας δούμε ένα μοντέλο σύμφωνο με τα παραπάνω:
Ορισμένες διευκρινίσεις σχετικά με τις Αρχές της «Αρχιτεκτονικής» του υποδείγματος:
1) Να υπάρχει μια λειτουργική συνέχεια των βαθμίδων προκειμένου να αποφευχθεί η αυτονόμησή τους.
2) Να υπάρχει μια συνεχής «ροή» αντιπροσωπευτικότητας από την Περιφέρεια προς το Κέντρο, με Αμεσοδημοκρατικές εμβόλιμες παρεμβάσεις.
3) Κάθε βαθμίδα να «περιέχει» την προηγούμενη και να «προετοιμάζει» την επόμενη. Και αυτό εκφράζεται, σε κάθε βαθμίδα, με τη συμμετοχή ενός μεγάλου ποσοστού αντιπροσώπων της προηγούμενης.
4) Στις πιο απομακρυσμένες βαθμίδες (από την επαρχία και πάνω) που δεν υπάρχει δυνατότητα Άμεσου ελέγχου και Άμεσης συμμετοχής να είναι έμμεση η εκλογή του επικεφαλής.
5) Να αποφύγουμε το δίλλημα Αιρετός ή Διορισμένος περιφερειάρχης που οδηγεί το ένα στον κεντρικό έλεγχο και το άλλο στην αυτονόμηση και τις υπερεξουσίες.
6) Η απλή αναλογική στην κατανομή των εδρών σε όλα τα επίπεδα διασφαλίζει την αντανάκλαση των πολιτικών συσχετισμών της Κοινωνίας στα όργανα.
7) Ο Μητροπολιτικός Δήμος αντιστοιχεί στο επίπεδο της Επαρχίας.
Μια πιο αναλυτική πρόταση:

Στο επίπεδο των Δήμων μέχρι 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):
3μελές Τοπικό Συμβούλιο από ενιαίο ψηφοδέλτιο. Ο πλειοψηφών είναι Πάρεδρος. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ’ τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.
Στο επίπεδο των Δήμων πάνω από 1000 κατοίκους (στο εξής Κοινότητες):
Τοπικά Συμβούλια μέχρι 6μελή, ανάλογα με τον αριθμό των κατοίκων. Άμεση εκλογή Παρέδρου από συμμετοχή εκλογικών συνδυασμών. Κατάθεση ανά τετραετία πρότασης Τοπικού Επιχειρησιακού Προγράμματος που συνδιαμορφώνεται και υλοποιείται στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Η πρόταση ΤΕΠ διαμορφώνεται σε τοπική Λαϊκή Συνέλευση. Το ετήσιο Τοπικό Τεχνικό Πρόγραμμα και ο τοπικός Προϋπολογισμός απορρέουν απ’ τους Ετήσιους στόχους του ΤΕΠ. Ετήσια Λαϊκή Συνέλευση Απολογισμού. Μόνιμος υπάλληλος(σύμβουλος ανάπτυξης) και τοπικό ΚΕΠ. Ψηφιακή δικτύωση.
Οι πάρεδροι συμμετέχουν στο Δημοτικό Συμβούλιο στο επίπεδο του Καποδιστριακού Δήμου. Αυτοί αποτελούν το 1/3 των δημοτικών συμβούλων. Τα υπόλοιπα 2/3 εκλέγονται από συνδυασμούς.
Άμεση εκλογή Δημάρχου.
Κατάργηση του θεσμού των Αντιδημάρχων.
Δημιουργία 4 επιτροπών από δημοτικούς συμβούλους με συμμετοχή της μειοψηφίας:
1. Παιδείας-Πολιτισμού
2. Ανάπτυξης-Περιβάλλοντος
3. Έργων Υποδομών
4. Χωροταξίας-Πολεοδομίας
Οι εκλογές και η κατανομή των εδρών στο Δημοτικό Συμβούλιο γίνεται με απλή αναλογική. Ο επικεφαλής του σχετικά επιτυχόντα συνδυασμού είναι ο Δήμαρχος.
Δημιουργία επιχειρησιακού οργάνου από το Δήμαρχο και τους επικεφαλής των επιτροπών.
Κατάθεση Δημοτικού Επιχειρησιακού Προγράμματος ανά 4ετία καθώς και 4ετών προγραμμάτων των Επιτροπών. Ετήσια κατανομή στόχων. Δημοτικές Πολιτικές Συνελεύσεις επ’ αυτών ανά 4ετία και κατ’ έτος. Δυνατότητα Καταθέσεων εναλλακτικών προτάσεων.
Ετήσια άμεση εκλογή απ’ τις Συνελεύσεις Αντιπροσώπων των Επιτροπών στο επίπεδο της Επαρχίας , που την αποτελούν 3-4 Καποδιστριακοί Δήμοι.
Δημοτικά Δημοψηφίσματα.
Ολοκληρωμένες Υποδομές Αναπτυξιακές, πληροφορικής, Πολεοδομικές κ.λ.π στο επίπεδο του Δήμου. Οικονομική Αυτοτέλεια. Μόνιμο εξειδικευμένο προσωπικό.
Στο επίπεδο της Επαρχίας:
Επαρχιακό Συμβούλιο που συμμετέχουν οι Δήμαρχοι κι οι άμεσα τοπικά εκλεγμένοι( όπως είπαμε) αντιπρόσωποι των Επιτροπών. Αυτοί αποτελούν το 1/2. το υπόλοιπο 1/2 εκλέγονται άμεσα από συνδυασμούς στο επίπεδο της Επαρχίας.
Αναλογική κατανομή εδρών, έμμεση εκλογή Επάρχου.
Διαμόρφωση ανά 4ετία Επιχειρησιακού Επαρχιακού Προγράμματος με ετήσια κατανομή Στόχων.
Τελική έγκριση ΕΕΠ στο επίπεδο των Δήμων.
Στις 4 Επιτροπές ( που λειτουργούν στο επίπεδο Δήμου ), προστίθεται Επιτροπή Υγείας- Κοινωνικής πρόνοιας στο επίπεδο της Επαρχίας.
Ηλεκτρονική Διαβούλευση
Πλήρεις Υποδομές Τεχνικών Υπηρεσιών.

Στο επίπεδο του Νομού:
Νομαρχιακό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν:
Οι Έπαρχοι ,αντιπρόσωποι των Επιτροπών της Επαρχίας.
Όλοι αυτοί αποτελούν το 1/3 των Νομαρχιακών Συμβούλων. Τα άλλα 2/3 εκλέγονται άμεσα με απλή Αναλογική , από Συνδυασμούς.
Έμμεση εκλογή Προέδρου Νομαρχιακού Συμβουλίου.
Οι Υπηρεσίες και Υποδομές της Νομαρχίας Αποκεντρώνονται προς τους Δήμους και τις Επαρχίες,
Το Νομαρχιακό Συμβούλιο γίνεται , κυρίως, Επιτελικό Όργανο.
Κατάθεση ανά 4ετία Νομαρχιακού Επιχειρησιακού Προγράμματος με ετήσια κατανομή στόχων ανά Τομέα πολιτικής (Επιτροπών).
Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση και τελική έγκριση μέσα από Ηλεκτρονικό Δημοψήφισμα του ΝΕΠ. Ολοκληρωμένες Μειοψηφούσες, στο Ν.Σ, προτάσεις μπορούν επίσης να κατατεθούν για έγκριση.
Δημιουργία Νομαρχιακού Επιχειρησιακού Οργάνου.

Στο Επίπεδο της Περιφέρειας:
Περιφερειακό Συμβούλιο που το 1/2 των μελών αποτελείται από:
Τους Προέδρους Των Ν.Σ
Αντιπροσώπους από το Ν.Σ εκλεγμένους Αναλογικά από το ίδιο το Ν.Σ (στη βάση εσωτερικών συνδυασμών
Το άλλο 1/2 εκλέγεται άμεσα και αναλογικά από συνδυασμούς στο επίπεδο της Περιφέρειας.
Έμμεση ( απ’ το Περιφερειακό Συμβούλιο) εκλογή Περιφερειάρχη.
Το Περιφερειακό Συμβούλιο είναι Επιτελικό Όργανο’
Εκπονεί Περιφερειακό Σχέδιο με ετήσια κατανομή στόχων. Το Περ.Σχέδιο συνθέτει τα επιμέρους ΝΕΠ σε ολοκληρωμένη πρόταση και ελέγχει την επίτευξη των ετήσιων Στόχων όλων των βαθμίδων.

Στους Αστικούς Δήμους πάνω από 10000 κατοίκους¨:
Θεσμοθετείται η Συνοικία και το Συνοικιακό Συμβούλιο με αριθμό μελών ανάλογο με τον πληθυσμό.
Τα μέλη εκλέγονταν από Συνοικιακούς συνδυασμούς με απλή Αναλογική.
Η συνοικία έχει δικό της προϋπολογισμό και ετήσιο Τεχνικό Πρόγραμμα.
Διαμορφώνει επιτροπές ( πολιτισμού , Παιδείας ,Δημόσιου χώρου ,Ενέργειας κ.λ.π).
Ο επικεφαλής του συνδυασμού που σχετικά πλειοψηφεί είναι ο Πάρεδρος.
Οι Πάρεδροι κι οι Αντιπρόσωποι των Επιτροπών συμμετέχουν στο Δημοτικό συμβούλιο κι αποτελούν το 1/2 αυτού. Το άλλο 1/2 εκλέγεται κατά τα γνωστά.

Για τα οικονομικά και τις υποδομές:
Είναι προφανές ότι για να λειτουργήσει μια αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση απαιτούνται πόροι και υποδομές. Απαιτείται οικονομική αυτοτέλεια και αυτοτέλεια υποδομών. Η οικονομική αυτοτέλεια όμως δε μπορεί να νοηθεί ως απλή ροή πόρων απ’ το κράτος προς την Περιφέρεια αλλά απαιτεί μια ριζική παραγωγική ανασυγκρότηση. Δηλαδή χρειάζεται την παραγωγική αυτοδυναμία της Περιφέρειας.
Συνεταιριστικές δραστηριότητες, Δημοτικές Επιχειρήσεις Πρωτοβουλίες Ομάδων Παραγωγών είναι το κλειδί σε αυτή την κατεύθυνση. Δυστυχώς σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης οι αποτυχημένοι κρατικοκομματικοί συνεταιρισμοί συγχωνεύονται (σύμφωνα με τις εξαγγελίες της Υπουργού) σε μια λογική αγροτικού Καποδίστρια 2.


Όσο για τις Δημοτικές Επιχειρήσεις:
Στην Ε.Ε. λειτουργούν 16000 Δημοτικές Επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών 140 δις ευρώ ετησίως και 1,1 εκατομμύριο εργαζόμενους (βλ. μελέτη του ΙΤΑ: «Δημοτικές Επιχειρήσεις»). Σε κάθε κράτος- μέλος υπάρχουν 90 μέχρι 1000 περίπου Δημοτικές Επιχειρήσεις, Σε πολλές χώρες ο θεσμός των Δημοτικών Επιχειρήσεων ξεκίνησε τα τέλη του 19ου αιώνα. Στην Ελλάδα υπάρχουν 1800 Δημοτικές Επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών 500 εκ ευρώ και 35000 εργαζόμενους. Ο αριθμός των εργαζομένων δεν είναι μεγάλος ανάλογα με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Όμως το 59% αυτών των επιχειρήσεων το 2004, και σήμερα ίσως το 70% είναι ζημιογόνες. Πέρα από αυτό στο Νέο Κώδικα Δήμων- Κοινοτήτων περιορίζεται και το αντικείμενο και οι δυνατότητες αυτών των Επιχειρήσεων στη ελληνική λογική «πονάει κεφάλι, κόβει κεφάλι». Είναι λογική η κατάληξη αυτών των Επιχειρήσεων αφού αποτελούν μέρος ενός αποτυχημένου αυτοδιοικητικού μοντέλου όπως από την αρχή έχουμε εξηγήσει. Η εξυγίανσή τους σχετίζεται άμεσα με εκείνη την Αυτοδιοικητική Μεταρρύθμιση που θα καθιστά τους πολίτες μετόχους και ελεγκτές των Δημοτικών Επιχειρήσεων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Παρουσιάσαμε το πλαίσιο μιας Αυτοδιοικητικής Μεταρρύθμισης, καθώς και ένα υπόδειγμα υλοποίησης του πλαισίου. Κινηθήκαμε σε ένα διαφορετικό ιδεολογικό και οραματικό πλαίσιο για την Αυτοδιοίκηση απ’ ότι οι μελέτες του ΙΤΑ, οι οποίες εκτιμούμε ότι οδηγούν σε ένα άτολμο εκσυγχρονισμό χωρίς ριζικές τομές που θα αναπαράγει ένα Κεντρικό Διοικητικό Μοντέλο και θα καταρρεύσει απ’ τα Δομικά προβλήματά του.
Η Κυβέρνηση φαίνεται ότι κινείται στην κατεύθυνση των μελετών του ΙΤΑ. Η οικονομική συγκυρία (πέρα απ’ τα υπόλοιπα προβλήματα που αναφέρθηκαν) εγγυάται την ταφόπλακα μιας τέτοιας Μεταρρύθμισης.